Sunday, March 17, 2013

ਸਮਲਿੰਗੀ ਵਰਤਾਰੇ ਪ੍ਰਤੀ ਪਹੁੰਚ

ਪੰਜਾਬ ਦੀ ਰਾਜਧਾਨੀ ਚੰਡੀਗੜ ਵਿੱਚ ਵੀ ਦੋ ਕੁ ਸੌ ਸਮਲਿੰਗੀ ਨਰ-ਨਾਰੀਆਂ ਅਤੇ ਹੋਰਾਂ ਨੇ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਤੋਂ ਲੈ ਕੇ ਸੈਕਟਰ 17 ਤੱਕ ਜਲੂਸ ਕੱਢ ਕੇ ਇਹ ਸੁਨੇਹਾ ਦਿੱਤਾ ਕਿ ਉਹ ਇਸ ਖਿੱਤੇ ਵਿੱਚ ਵੀ ਹੋਂਦ ਰੱਖਦੇ ਹਨ। ਹੋਂਦ ਤਾਂ ਪਹਿਲਾਂ ਵੀ ਸੀ ਪਰ ਇਸ ਵਰਤਾਰੇ ਨਾਲ ਜੁੜੇ ਹੋਣ ਦੀ ਨਮੋਸ਼ੀ ਨੂੰ ਉਹ ਪਰਦਿਆਂ ਪਿੱਛੇ ਲੁਕਾਉਣ ਦੀ ਥਾਵੇਂ ਹੁਣ ਸੜਕਾਂ ਉੱਤੇ ਉੱਤਰ ਕੇ ਨਮੋਸ਼ੀ ਨੂੰ ਮਨੁੱਖੀ ਅਧਿਕਾਰਾਂ ਦਾ ਰੰਗ ਚਾੜਨਾ ਚਾਹੁੰਦੇ ਹਨ। ਉਹਨਾਂ ਨੂੰ ਫਿਟਕਾਰਾਂ ਪਾਉਣ ਵਾਲਾ ਸੰਸਾਰ ਵੀ ਹੁਣ ਦੂਜਿਆਂ ਪ੍ਰਤੀ ਏਨਾ ਨਿਰਮੋਹ ਹੋ ਚੁੱਕਿਆ ਹੈ ਅਤੇ ਰੋਟੀ ਦੇ ਮਸਲੇ ਵਿੱਚ ਏਨਾਂ ਉਲਝ ਚੁੱਕਿਆ ਹੈ ਕਿ ਉਸ ਕੋਲ ਇੱਕ ਘੜੀ ਖੜ ਕੇ ਚਿੰਤਨ ਕਰਨ ਦਾ ਸਮਾਂ ਵੀ ਨਹੀਂ। ਸ਼ਰਾਬ ਦੇ ਅੱਧੀਏ ਪਿੱਛੇ ਜ਼ਮੀਰਾਂ ਵੇਚ ਕੇ ਵੋਟ ਪਾਉਣ ਵਾਲਿਆਂ ਕੋਲ ਭਲਾ ਕਿੰਨੀ ਕੁ  ਸੁਹਿਰਦਤਾ ਹੋ ਸਕਦੀ ਹੈ ਕਿ ਸਮਾਜ ਪ੍ਰਤੀ ਜ਼ਿੰਮੇਵਾਰੀ ਨਿਭਾਉਣ?
    ਸੰਸਾਰ ਦੇ ਇੱਕ ਪਿੰਡ ਬਣ ਜਾਣ ਦੀਆਂ ਵੀ ਆਪਣੀਆਂ ਦੁਸ਼ਵਾਰੀਆਂ ਹਨ। ਅਣਗੌਲੇ ਮਾਰੂਥਲ ਤੋਂ ਆਇਆ ਸੱਦ ਪੰਜਾਬ ਦੇ ਰਾਹਾਂ ਵਿੱਚ ਪਲ਼ੋ-ਪਲ਼ੀ ਫ਼ੈਲਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਇਰਾਕ, ਲਿਬੀਆ ਵਿੱਚ ਹਨੇਰੀ ਬਣ ਸਦੀਆਂ ਦੀਆਂ ਸਥਾਪਤ ਸਰਕਾਰਾਂ ਦੀ ਇੱਟ ਨਾਲ ਇੱਟ ਵਜਾ ਦਿੰਦਾ ਹੈ। ਸੰਸਾਰ ਦੇ ਸਭ ਤੋਂ ਬਲਸ਼ਾਲੀ ਸਮਝੇ ਜਾਂਦੇ ਸਿਆਸਤਦਾਨ ਓਬਾਮਾ ਨੇ ਘੇਸਲ ਵੱਟ ਕੇ ਸਮਾਂ ਕੱਢਣ ਦੀ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ ਕੀਤੀ। ਆਖ਼ਰ ਉਸ ਨੂੰ ਵੀ ਉੱਠ ਰਹੇ ਸ਼ੋਰੋਗੁੱਲ ਨੂੰ ਤਸਲੀਮ ਕਰਨਾ ਪਿਆ। ਅਫ਼ਵਾਹ ਤਾਂ ਇਹ ਵੀ ਹੈ ਕਿ ਯੂਰਪ ਨੂੰ ਫ਼ਤਹਿ ਕਰਨ ਉਪਰੰਤ ਸਮਲਿੰਗੀ ਵਰਤਾਰਾ ਯੂ.ਕੇ. ਦੀ ਰਾਣੀ ਨੂੰ ਵੀ ਸਮਲਿੰਗੀ ਅਧਿਕਾਰਾਂ ਦਾ ਪੱਤਰ ਜਾਰੀ ਕਰਨ ਲਈ ਪ੍ਰੇਰ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਜਿਸ ਰੁਚੀ ਦਾ ਪ੍ਰਗਟਾਵਾ ਅੱਜ ਸਾਰੇ ਸੰਸਾਰ ਉੱਤੇ ਦਾਵਾਨਲ ਵਾਂਗੂੰ ਫ਼ੈਲ ਰਿਹਾ ਹੈ ਇਹ ਸੰਸਾਰ ਦੇ ਤਖ਼ਤੇ ਤੋਂ ਕਦੇ ਵੀ ਮੁਕੰਮਲ ਤੌਰ ਉੱਤੇ ਮਨਫ਼ੀ ਨਹੀਂ ਰਹੀ ਸੀ।
    ਪੁਰਾਤਨ ਸਮਿਆਂ ਵਿੱਚ ਗ੍ਰੀਕ (ਯਵਨ) ਲੋਕਾਂ ਵਿੱਚ ਇਸ ਰੁਚੀ ਦਾ ਖੁੱਲਾ ਪ੍ਰਗਟਾਵਾ ਹੁੰਦਾ ਸੀ। ਕਲੌਡੀਅਸ ਨੂੰ ਛੱਡ ਕੇ ਕੋਈ ਗ੍ਰੀਕ ਸਮਰਾਟ ਨਹੀਂ ਸੀ ਜਿਸ ਨੇ ਅੱਲੜ ਨੌਜਵਾਨ ਆਪਣੀ ਗ਼ੈਰ-ਕੁਦਰਤੀ ਭੁੱਖ ਨੂੰ ਪੂਰਾ ਕਰਨ ਲਈ ਨਾ ਰੱਖੇ ਹੋਣ। ਮਾਰਕ ਐਂਥਨੀ ਉੱਤੇ ਵੀ ਪਿਛਾਂਹ ਨਾ ਰਹਿਣ ਦੀਆਂ ਖ਼ਬਰਾਂ ਹਨ। ਪੁਰਾਤਨ ਸੰਸਾਰ ਦੇ ਸਭ ਤੋਂ ਸਿਆਣੇ ਜਾਣੇ ਜਾਂਦੇ ਸੁਕਰਾਤ ਉੱਤੇ ਲੱਗੇ ਅਜਿਹੇ ਇਲਜ਼ਾਮ ਨੂੰ ਇੱਕ ਬੁੱਧੀਜੀਵੀ ਦੀ ਗਵਾਹੀ ਨੇ ਰੱਦ ਕੀਤਾ ਜਿਸ ਨੇ ਇਹ ਆਖਿਆ, ਅਗਲੀ ਸਵੇਰ ਮੈਂ ਸੁਕਰਾਤ ਦੇ ਬਿਸਤਰੇ ਉੱਤੋਂ ਏਵੇਂ ਉੱਠਿਆ ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਬੇਟਾ ਆਪਣੇ ਬਾਪ ਦੇ ਮੰਜੇ ਉੱਤੋਂ ਉੱਠਦਾ ਹੈ।’ ਅਫ਼ਲਾਤੂਨ ਪਹਿਲਾਂ, ਰਿਪੱਬਲਿਕ ਲਿਖਣ ਤੱਕ, ਤਾਂ ਸਮਲਿੰਗੀ ਵਰਤਾਰੇ ਨੂੰ ਮਰਦਾਨਗੀ ਅਤੇ ਆਜ਼ਾਦ ਭਾਵਨਾ ਦਾ ਪ੍ਰਤੀਕ ਜਾਣਦਾ ਸੀ ਪ੍ਰੰਤੂ ਬਾਅਦ ਵਿੱਚ ਉਸ ਨੇ ਇਸ ਨੂੰ ਮੁੱਢੋਂ ਰੱਦ ਕੀਤਾ। ਅਰਸਤੂ ਦਾ ਖਿਆਲ ਸੀ ਕਿ ਕ੍ਰੀਟ ਦੇ ਵਾਸੀ ਇਸ ਨੂੰ ਆਬਾਦੀ ਨੂੰ ਘਟਾਉਣ ਲਈ ਵਰਤਦੇ ਹਨ। ਜੇ ਇਹ ਇਸ ਪੱਖੋਂ ਕਾਰਗਰ ਸਾਬਤ ਹੋ ਸਕੇ ਤਾਂ ਸ਼ਾਇਦ ਹਿੰਦੋਸਤਾਨ ਦੀ ਹਨੂੰਮਾਨ ਦੀ ਪੂਛ ਵਾਂਗ ਵਧਦੀ ਆਬਾਦੀ ਦਾ ਕੋਈ ਹੱਲ ਨਿਕਲਣ ਦੀ ਉਮੀਦ ਬੱਝੇ।
    ਜੰਗਜੂ ਕੌਮਾਂ ਵਿੱਚ ਸਮਲਿੰਗੀ ਰੁਝਾਨ ਬਹੁਤ ਪ੍ਰਚੱਲਤ ਸੀ ਕਿਉਂਕਿ ਆਦਮੀਆਂ ਨੂੰ ਜੰਗੀ ਖੇਮਿਆਂ ਵਿੱਚ ਲੰਮੇ ਸਮੇਂ ਲਈ ਰਹਿਣਾ ਪੈਂਦਾ ਸੀ। ਅਰਬ ਤੋਂ ਲੈ ਕੇ ਪਖਤੂਨਿਸਤਾਨ ਦੇ ਲੋਕ ਇਸ ਤੋਂ ਬਹੁਤ ਪ੍ਰਭਾਵਤ ਸਨ। ਇਸੇ ਤਰਾਂ ਇਕੱਲੀਆਂ ਰਹਿਣ ਵਾਲੀਆਂ ਔਰਤਾਂ, ਮਸਲਨ ਸਾਧਵੀਆਂ ਆਦਿ ਇਸ ਦੀਆਂ ਸ਼ਿਕਾਰ ਸਨ। ਪੁਰਾਤਨ ਸਮੇਂ ਸਾਊਦੀ ਅਰਬ, ਫ਼ਾਰਸ ਸਮੇਤ ਕਈ ਮੁਲਕਾਂ ਵਿੱਚ ‘ਆਮਰਦ ਖ਼ਾਨੇ’ ਹੁੰਦੇ ਸਨ ਜਿਵੇਂ ਅੱਜ-ਕੱਲ ਕਈ ਮੁਲਕਾਂ ਵਿੱਚ ਚਕਲਾਘਰ ਹਨ। ਨਵ-ਸੁਰਜੀਤੀ () ਦੇ ਸਮੇਂ ਵੀ ਇਹ ਨਵ-ਸੁਰਜੀਤੀ ਦੇ ਗੜ ਫਲੋਰੰਸ ਅਤੇ ਵੈਨਿਸ ਵਿੱਚ ਪ੍ਰਚੱਲਤ ਸੀ। ਕਈ ਵੱਡੇ ਲੇਖਕਾਂ ਜਿਵੇਂ ਬਾਇਰਨ ਉੱਤੇ ਉਂਗਲਾਂ ਉੱਠੀਆਂ ਅਤੇ ਕਈ  ਕਲਾਕਾਰਾਂ ਉੱਤੇ ਵੀ।
    ਜੇ ਧਰਮ-ਗ੍ਰੰਥਾਂ ਵੱਲ ਜਾਈਏ ਤਾਂ ਗਿਲਗਮੇਸ਼, ਅੰਜੀਲ, ਮਨੂ-ਸਿਮ੍ਰਤੀ, ਪੁਰਾਣਾਂ ਆਦਿ ਵਿੱਚ ਸਮਲਿੰਗੀਆਂ ਦੀ ਹੋਂਦ ਨੂੰ ਮੰਨਿਆ ਗਿਆ ਹੈ। ਮਹਾਂਭਾਰਤ ਦਾ ਸ਼ਿਖੰਡੀ ਭੀਸ਼ਮ ਪਿਤਾਮਾ ਦਾ ਜਾਨੀ ਦੁਸ਼ਮਣ ਸ਼ਾਇਦ ਅਜਿਹੇ ਕਾਰਣਾਂ ਸਦਕਾ ਹੀ ਬਣਿਆ ਸੀ ਜਿਸ ਨੂੰ ਪੂਰਬਲੇ ਜਨਮ ਦੇ ਮਿੱਥ ਨਾਲ ਢੱਕਣ ਦੀ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ ਹੋਈ ਜਾਪਦੀ ਹੈ। ਬਚਿਤ੍ਰ ਨਾਟਕ ਗ੍ਰੰਥ ਨੂੰ ਧਰਮ-ਗ੍ਰੰਥ ਜਾਨਣ ਵਾਲਿਆਂ ਨੂੰ ਖਿਆਲ ਰੱਖਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ ਕਿ ਖ਼ਾਸਤੌਰ ਉੱਤੇ ਉਸ ਦੇ ਚਰਿਤ੍ਰੋਪਾਖਿਆਨ ਅਤੇ ਹਿਕਾਇਤਾਂ ਵਾਲੇ ਹਿੱਸੇ ਵਿੱਚ ਸਮਲਿੰਗੀ ਵਰਤਾਰੇ ਦੀ ਭਰਮਾਰ ਸਰਸਰੀ ਨਜ਼ਰੇ ਵੀ ਵੇਖੀ ਜਾ ਸਕਦੀ ਹੈ। ਕਾਮਸੂਤਰ ਪੁਸਤਕਾਂ, ਕਈ ਮੰਦਰਾਂ ਉੱਤੇ ਉਕਰੀਆਂ ਮੂਰਤੀਆਂ, ਕਲਾਕ੍ਰਿਤੀਆਂ ਇਸ ਪੱਖ ਦੀ ਸਪਸ਼ਟ ਗਵਾਹੀ ਦਿੰਦੀਆਂ ਹਨ। ਪਿਛੇ ਜਿਹੇ (2011 ਵਿੱਚ) ਜੋਜ਼ਫ਼ ਲੇਲੇਵਲਡ ਦੀ ਇੱਕ ਪੁਸਤਕ ਆਉਣ ਨਾਲ ਮੋਹਨਦਾਸ ਕਰਮਚੰਦ ਗਾਂਧੀ ਦੇ ਇਸ ਤੋਂ ਵਾਕਫ਼ ਹੋਣ ਦੀ ਕਨਸੋਅ ਵੀ ਸੰਸਾਰ ਨੂੰ ਹੈਰਾਨ ਕਰਦੀ ਰਹੀ।
    ਅੱਜ ਦੇ ਸਮਲਿੰਗੀ ਆਪਣੇ-ਆਪ ਨੂੰ ਅਤਿ-ਆਧੁਨਿਕ (ਨਵੇਂ ਜ਼ਮਾਨੇ ਦੇ) ਦੱਸਣ ਲਈ ਆਪਣੇ ਵਰਤਾਰੇ ਅਤੇ ਇਸ ਦੇ ਪ੍ਰਗਟਾਵੇ ਦੇ ਨਵੇਂ ਕਾਰਣ ਘੜਦੇ ਹਨ। ਉਹ ਕਹਿੰਦੇ ਹਨ ਕਿ ਸਰੀਰ ਸਾਡਾ ਆਪਣਾ ਹੈ ਅਸੀਂ ਇਸ ਦਾ ਜਿਵੇਂ ਮਰਜ਼ੀ ਪ੍ਰਯੋਗ ਕਰੀਏ। ਉਹ ਮਨੁੱਖੀ ਆਜ਼ਾਦੀ ਦੇ ਸਰੋਕਾਰਾਂ ਨਾਲ ਵੀ ਇਸ ਨੂੰ ਜੋੜਦੇ ਹਨ। ਇਸ ਸਬੰਧੀ ਦੁਬਾਰੇ ਸੋਚਣ ਦੀ ਲੋੜ ਹੈ ਕਿਉਂਕਿ ਇਹ ਕੇਵਲ ਬਹਾਨੇ ਘੜੇ ਜਾ ਰਹੇ ਹਨ ਵਰਨਾ ਸਾਰੇ ਪੁਰਾਤਨ ਦੌਰਾਂ ਵਿੱਚ ਪ੍ਰਚੱਲਤ ਰਿਹਾ ਇਹ ਵਰਤਾਰਾ ਆਧੁਨਿਕ ਕਿਸੇ ਪੱਖੋਂ ਵੀ ਨਹੀਂ ਕਿਹਾ ਜਾ ਸਕਦਾ। ਨਾ ਹੀ ਸਰੀਰ ਨੂੰ ਮਰਜ਼ੀ ਅਨੁਸਾਰ ਵਰਤਣ ਲਈ ਰੁਚੀ ਦੀ ਨੁਮਾਇਸ਼ ਲਗਾਉਣੀ ਜ਼ਰੂਰੀ ਹੈ।
    ਹੁਣ ਆਈਏ ਇਸ ਦੇ ਸਿੱਖ ਸੰਦਰਭ ਵੱਲ। ਜਿੱਥੋਂ ਤੱਕ ਤਾਂ ਸਿੱਖਾਂ ਦਾ ਸਮਲਿੰਗੀਆਂ ਨੂੰ ਨਫ਼ਰਤ ਕਰਨ ਦਾ ਸਵਾਲ ਹੈ ਇਹ ਤਾਂ ਬਿਲਕੁਲ ਵਾਜਬ ਨਹੀਂ। ਕਿਉਂਕਿ ਨਫ਼ਰਤ ਕਿਸੇ ਵੀ ਇਨਸਾਨ ਪ੍ਰਤੀ ਭਲ਼ੀ ਨਹੀਂ ਗਿਣੀ ਜਾ ਸਕਦੀ ਸ਼ਾਇਦ ਉਹਨਾਂ ਪ੍ਰਤੀ ਵੀ ਨਹੀਂ ਜੋ ਸਿੱਖ ਜਾਮੇ ਵਿੱਚ ਵੀ ਇਸ ਵਰਤਾਰੇ ਦੇ ਸ਼ਿਕਾਰ ਹਨ।
    ਪਰ ਇਸ ਵਿੱਚ ਸ਼ੱਕ ਨਹੀਂ ਕਿ ਸਮਲਿੰਗੀ ਵਰਤਾਰਾ ਮੁੱਢੋਂ ਗ਼ੈਰ-ਕੁਦਰਤੀ ਹੈ। ਕੁਦਰਤ ਨੇ ਸੰਸਾਰ ਨੂੰ ਨਰ-ਮਾਦਾ ਦੇ ਆਧਾਰ ਉੱਤੇ ਉਸਾਰਿਆ ਹੈ। ਜਾਨਵਰਾਂ, ਪੰਖੀਆਂ, ਕੀੜਿਆਂ ਆਦਿ ਵਿੱਚ ਸਮਲਿੰਗੀ ਰੁਝਾਨ ਪ੍ਰਚੱਲਤ ਨਹੀਂ। ਫੇਰ ਮਨੁੱਖਾਂ ਵਿੱਚ ਹੀ ਕਿਉਂ? ਸਿੱਖ ਲਈ ਸਹਿਜ ਦੀ ਜ਼ਿੰਦਗੀ, ਕੁਦਰਤੀ ਅਸੂਲਾਂ ਨੂੰ ਧਾਰਨ ਕਰ ਕੇ ਹੀ ਜਿੳੂਣ ਦੀ ਜੀਵਨ-ਜਾਚ ਅਪਨਾਉਣ ਦੀ ਪ੍ਰੇਰਨਾ ਧਰਮ ਕਰਦਾ ਹੈ। ਸਿੱਖੀ ਜੀਵਨ-ਜਾਚ ਵਿੱਚ ਇਹ ਵੀ ਸ਼ਾਮਲ ਹੈ ਕਿ ਧਰਮ ਦੇ ਰਾਹ ਉੱਤੇ ਚੱਲਣ ਵਾਲੇ ਨੇ ਅਧਿਆਤਮਕ ਤਰੱਕੀ ਨੂੰ ਨਿਰੰਤਰ ਅਡੋਲ ਰੱਖਣ ਲਈ ਰਾਹ ਵਿੱਚ ਪੈਂਦੀਆਂ ਕਾਮ, ਕ੍ਰੋਧ ਆਦਿ ਪੰਜ ‘ਮਹਾਂਬਲੀ’ ਰੁਕਾਵਟਾਂ ਨੂੰ ਕਰੜੇ ਨਿਯੰਤ੍ਰਣ ਵਿੱਚ ਰੱਖਣਾ ਹੈ।
    ਨਿਚੋੜ ਇਹ ਕਿ ਥੀਓਡੋਰੀਅਸ ਅਤੇ ਜਸਟਿਨ ਵਰਗੀ ਨਫ਼ਰਤ, ਜਿਸ ਅਧੀਨ ਉਨਾਂ ਨੇ ਸਮਲਿੰਗੀਆਂ ਨੂੰ ਜਿੳੂਂਦੇ ਸਾੜ ਕੇ ਮਾਰਨ ਦੇ ਹੁਕਮ ਦਿੱਤੇ ਸਨ, ਇਸ ਰੁਝਾਨ ਨੂੰ ਖ਼ਤਮ ਨਹੀਂ ਕਰ ਸਕੀ ਅਤੇ ਨਾ ਹੀ ਇਸਲਾਮ ਦਾ ਇਸ ਵਿਰੁੱਧ ਕੱਟੜ ਰਵੱਈਆ ਇਸ ਉੱਤੇ ਕਾਬੂ ਪਾ ਸਕਿਆ ਹੈ। ਇਸਾਈ ਮਤ ਦਾ ਇਸ ਨੂੰ ਖ਼ਤਮ ਕਰਨ ਲਈ ਲਾਇਆ ਜ਼ੋਰ ਵੀ ਰੰਗ ਨਹੀਂ ਲਿਆ ਸਕਿਆ ਸਗੋਂ ਚਰਚ ਦੇ ਪਾਦਰੀਆਂ ਉੱਤੇ ਇਸ ਵਰਤਾਰੇ ਵਿੱਚ ਗਲਤਾਨ ਹੋਣ ਦੇ ਕਿੱਸੇ ਦੁਨੀਆਂ ਦੇ ਕਈ ਮੁਲਕਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਸੁਣਨ ਨੂੰ ਆਏ ਹਨ। ਲਾਟ ਪਾਦਰੀਆਂ ਉੱਤੇ ਵੀ ਪਾਦਰੀਆਂ ਦੇ ਗੁਨਾਹਾਂ ਉੱਤੇ ਪਰਦੇ ਪਾਉਣ ਦੀ ਨੀਤੀ ਤਾਂ ਧੁਰ ਉੱਪਰ ਤੱਕ ਪਹੁੰਚਦੀ ਦੱਸੀਦੀ ਹੈ।
    ਅੱਜ ਦੇ ਯੁਗ ਦੇ ਸਮਲਿੰਗੀ ਵਰਤਾਰੇ ਵਿੱਚ ਕੁਝ ਵੀ ਨਵਾਂ ਨਹੀਂ। ਨਵਾਂ ਹੈ ਕੇਵਲ ਇਸ ਦਾ ਪ੍ਰਗਟਾਵਾ ਅਤੇ ਇਸ ਲਈ ਪ੍ਰਵਾਨਗੀ ਹਾਸਲ ਕਰਨ ਦੀ ਕੋਸ਼ਿਸ਼। ਪ੍ਰਵਾਨਗੀ ਇਸ ਨੂੰ ਮਿਲ ਹੀ ਜਾਵੇਗੀ ਕਿਉਂਕਿ ਸਰਕਾਰਾਂ ਵੋਟ ਬੈਂਕ ਉੱਤੇ ਟੇਕ ਰੱਖਦੀਆਂ ਹਨ ਅਤੇ ਵੋਟ ਦਾ ਟੁੱਕੜ ਇਹ ਸਿਆਸਤਦਾਨਾਂ ਨੂੰ ਸੁੱਟ ਹੀ ਸਕਦੇ ਹਨ। ਵੈਸੇ ਵੀ ਲੋਕਾਂ ਦਾ ਅਜਿਹੇ ਕੰਮਾਂ ਵਿੱਚ ਗਲਤਾਨ ਹੋ ਕੇ ਸਰਕਾਰਾਂ ਦੀਆਂ ਆਪਹੁਦਰੀਆਂ ਪ੍ਰਤੀ ਬੇਰੁਖ ਹੋਣਾ ਹਰ ਸਿਆਸਤਦਾਨ ਨੂੰ ਭਾੳਂੁਦਾ ਹੈ।
    ਸਮਲਿੰਗੀ ਰੁਝਾਨ ਨੂੰ ਕੁਦਰਤ ਦੀ ਪ੍ਰਕਿਰਿਆ ਲਈ ਵਿਘਨਕਾਰੀ ਜਾਣ ਕੇ ਇਸ ਦਾ ਵਿਰੋਧ ਕਰਨਾ ਸਿੱਖੀ ਅਸੂਲਾਂ ਅਨੁਸਾਰ ਹੈ ਪਰ ਸਮਲਿੰਗੀਆਂ ਨੂੰ ਵੱਖਰੇ ਸੁਭਾਅ ਦੇ ਹੋਣ ਕਰਕੇ ਨਫ਼ਰਤ ਕਰਨਾ ਵਾਜਬ ਨਹੀਂ ਚਾਹੇ ਇਸ ਵਰਤਾਰੇ ਨੂੰ ਧਾਰਨ ਵਾਲੇ ਗੁੰਮਰਾਹ ਹੋਏ ਸਿੱਖ ਹੀ ਕਿਉਂ ਨਾ ਹੋਣ। ਇਹ ਇੱਕ ਹਨੇਰੀ ਹੈ ਜਿਸ ਨੂੰ ਸੰਸਾਰ ਦੀਆਂ ਮਨੁੱਖੀ ਅਧਿਕਾਰਾਂ ਅਤੇ ਲੋਕਤੰਤਰੀ ਕਦਰਾਂ-ਕੀਮਤਾਂ ਦੇ ਸੰਦਰਭ ਵਿੱਚ ਠੱਲ ਪਾਉਣ ਤੋਂ ਕਈ ਪ੍ਰਭਾਵਸ਼ਾਲੀ ਸੰਸਥਾਵਾਂ ਵੀ ਆਕੀ ਹਨ (ਮਸਲਨ ਇਸਾਈ ਚਰਚ)। ਇਸ ਦੇ ਵਿਰੋਧ ਵਿੱਚ ਮਰਨ ਮੰਡਣ ਦੀ ਹੱਦ ਤੱਕ ਨਹੀਂ ਜਾਣਾ ਚਾਹੀਦਾ। ਕਈ ਵਾਰ ਤਾਂ ਜਾਪਦਾ ਹੈ ਕਿ ਪ੍ਰਗਟਾਵੇ ਦਾ ਰੁਝਾਨ ਮਹਿਜ਼ ਇੱਕ ਰਿਵਾਜ ਹੈ। ਜਿਸ ਦੇ ਅਸਰ ਅਧੀਨ ਗ਼ੈਰ-ਸਮਲਿੰਗੀ ਵੀ ਆਪਣੇ ਸਮਲਿੰਗੀ ਹੋਣ ਦਾ ਪ੍ਰਚਾਰ ਕਰ ਰਹੇ ਹਨ। ਸ਼ਾਇਦ ਬਾਕੀ ਦੇ ਫ਼ੈਸ਼ਨਾਂ ਵਾਂਗ ਇਹ ਵੀ ਚੰਦ ਦਿਨਾਂ ਵਿੱਚ ਮੱਠਾ ਪੈ ਜਾਵੇਗਾ।

ਸੂਤਰਧਾਰ ਨਟੀ ਨੂੰ ਆਖਦਾ ਹੈ:

    ਆਇਆ ਬੁੱਲਾ ਪੌਣ ਦਾ ਕੱਖ ਚੜਿਆ ਜਾ ਆਕਾਸ
ਡਿੱਗਦਾ ਡਿੱਗਦਾ ਡਿੱਗ ਪਿਆ ਕੱਖ ਕੱਖਾਂ ਦੇ ਪਾਸ।

Sainthood and the Sikh faith


Recently Sardar Mahinder Singh Khaira, a learned person and writer from UK asked me to clarify the Sikh position on the issue of saint-hood. Reproduced below is what I wrote to him in reply. Would you say I gave him the right advice?
      The theory of creation propounded by Guru Nanak envisages that the Eternally Existent (Satnam) fashioned the universe out of Himself/Herself and took abode in every atom of the created. (eh jag sache ki hai kothri sache ka vich vaas)
      One part of the self-revelation was the revelation of attributes of the Ever True. This makes Him the original Guru (guide, teacher). This discovery is the bedrock upon which the structure of the faith, its theology and the spiritual pursuits prescribed for the seeker are raised. Knowing this is to enter the ‘region of knowledge’ with its myriad nuances and elevating, inspiring effects. The spiritual goal of the seeker, prescribed by Guru Nanak, ordained by the Creator, is the imbibing of the divine attributes until one completely merges into the Ultimate Reality like ‘water into water.’ This requires incessant striving to consciously shed the dross of material existence and the loving intense urge to seek the merger. This important step in the elevation of the self to spirituality is complete transformation of human nature (from selfishness to altruism). The process is described as happening in the ‘region of discipline’ (shramkhand).
      This status beckons the seeker to act in the mundane world; briefly it involves performing the role of Ultimate Reality in ones sphere and level of existence. This assuming unlimited responsibility for the welfare of the entire creation is termed as existence in the ‘region of karmkhand.’ It is the pen-ultimate stage of spiritual striving and renders one eligible for receiving His approval (grace), which of course cannot be earned.
      The basic condition of the path to be trodden thereafter is characterised by extreme humility. In particular the seeker must assume oneself to be a sinner while imploring Him to bestow grace (nadar). The dedication to serve the Lord of Creation must now become absolute, regardless of the human cost and worldly consequences. It may lead to resisting evil physically and even to martyrdom. This is liberation, release, summum bonum, jiwan-mukti or salvation. Those who receive his grace, of course, come to reside eternally in the ‘region of truth’ (sachkhand).
      At no stage (step) of spiritual development aimed at realising the full spiritual development does one become spiritually superior to any other seeker or being. One increasingly bows with humility as the fruit laden tree bends with each passing day. There is no space for superior spirituality. The constant guidance that is necessary throughout the journey is provided by the scripture, the eternal Guru Granth and the company of seekers, the Guru Khalsa panth. Both the entities have been duly anointed and consecrated in that position by the Guru himself, with divine sanction.
      The ordained priesthood as well as the consecrated saints that are available in other traditions as intermediaries between man and God are totally irrelevant in Sikhi (the Sikh faith). The Guru holds both to be responsible for many ills of the world and constitute impediments on the path to spirituality.
      Guru Granth and (to a lesser degree) the Guru Khalsa panth are the only guides available to a seeker in the arduous, but immensely rewarding spiritual journey. Apart from that all Sikhs are ‘brothers in faith in the Guru’ (gurbhai). In the structure of the Sikh faith, on the spiritual path prescribed by it and its theology there is no space for the consecration of saints. Those who presume to consecrate and those who deem human sanction as proof of elevated spiritual status are unequivocally disapproved of and are called ‘shameless hypocrites.’ (kulhan dende bawle lainde vadde nilaj, chuha khad na maavai tikkal banhe chhaj).